mówić

1. Coś mówi samo za siebie «coś jest oczywiste, nie wymaga komentarza ani dodatkowych wyjaśnień»: Energia elektryczna wytwarzana na bazie bełchatowskiego węgla jest o 40 proc. tańsza od energii uzyskanej z innych źródeł. To mówi samo za siebie. TŚ 12/01/1998.

2. Gorycz, zazdrość, ambicja itp. mówi przez kogoś, przez czyjeś usta «czyjeś słowa podyktowane są goryczą, zazdrością, ambicją itp., ktoś nie jest obiektywny w swoich opiniach, sądach»: A przez ciebie, Gienia, tylko złość i zazdrość kobieca mówi. S. Łubiński, Ballada.

3. Mów co chcesz (mówcie co chcecie) «zwrot oznaczający, że to, co mówi rozmówca, nie będzie miało żadnego wpływu na czyjąś opinię»: Szybko opróżniam pałeczkami spodeczek i czarkę. Mówcie, co chcecie, pani Fujimoto gotuje najsmaczniej. A. Urbańczyk, Pacyfik.

4. lekcew. a. iron. Mów do mnie jeszcze «zwrot oznaczający, że to, co mówi rozmówca kogoś nie przekonuje, nie wierzy w to, co on mówi, nie chce dłużej go słuchać»

5. Mówiąc między nami «zwrot, którym mówiący daje do zrozumienia, że to, co mówi, jest informacją poufną»: Edek nie jest taki zły. Ma dobre serce, choć nie wygląda bardzo inteligentnie. (ciszej) Między nami mówiąc, to debil... S. Mrożek, Tango.

6. pot. Mówić, gadać jak do ściany, jak do słupa «mówić na próżno, gdyż ten, do kogo kierowane są słowa przyjmuje je obojętnie, nie reaguje na nie»: Tacy są zawsze jednakowi – powiedział sam do siebie – możesz do nich gadać jak do ściany. J. Iwaszkiewicz, Sława.

7. Mówić jak komu dobremu «mówić, polecać coś komuś licząc, że ten ktoś zrobi to, czego się od niego oczekuje»: Mówię jak komu dobremu: oddaj książkę. H. Ożogowska, Dziewczyna.

8. żart. Mówi się trudno (i kocha się dalej) «trzeba pogodzić się z tym, czego nie można zmienić»: – Będziemy musieli spać na jednym łóżku. Posuń się pod ścianę. – A tobie nie będzie niewygodnie? – Mówi się trudno. J. Iwaszkiewicz, Sława.

9. Nawiasem mówiąc «zwrot zapowiadający dodatkową informację lub jakiś komentarz»: (...) mieszkał osobno u poczciwej Bawarki, Frau Adelaide, którą, nawiasem mówiąc, posądzaliśmy o żywsze uczucia dla swego lokatora. J. Strzemię Janowski, Karmazyny.

10. pot. Nie mów «zwrot wyrażający zaskoczenie lub niedowierzanie wobec tego, co ktoś właśnie powiedział»: – Ona ma tu – Zyga pukał się w czoło. – Kuku na muniu. – Nie mów. – Tak. Wstaje po nocy, łazi po składzie i jęczy: Ulatnia się, ulatnia. B. Wojdowski, Chleb.

11. Serce, rozsądek itp. mówi komuś, że... «ktoś kieruje się w swoich sądach, opiniach, działaniach uczuciem, rozumem itp.»: A mnie serce i rozum mówi, że to się musi źle skończyć. Bdek 8/1985.

Ktoś mówi jak nakręcony zob. gadać 3.

Mówić bez związku zob. związek.

Mówić chórem zob. chór 1.

Mówić coś bez ogródek zob. ogródka.

Mówić coś jak na spowiedzi zob. spowiedź.

Mówić coś komuś na ucho zob. ucho 21.

Mówić (coś komuś) prosto z mostu, prosto w oczy, prosto w nos zob. prosto 2.

Mówić, co ślina na język przyniesie zob. język 12.

Mówić (coś) pod nosem zob. nos 10.

Mówić do rzeczy zob. rzecz 11.

Mówić głodne kawałki zob. głodny.

Mówić jak karabin maszynowy zob. karabin.

Mówić jak katarynka zob. katarynka.

Mówić jak we śnie zob. sen 2.

Mówić jak z katedry zob. katedra.

Mówić jak z książki zob. książka 1.

Mówić jednym głosem zob. II jeden.

Mówić (o czymś) jak ślepy o kolorach zob. ślepy 1.

Mówić od rzeczy zob. rzecz 12.

Mówić o dupie Maryny (Maryni) zob. dupa 3.

Mówić pełnym głosem zob. pełny 3.

Mówić przez nos zob. nos 11.

Mówić różnymi, innymi językami zob. język 15.

Mówić trzy po trzy zob. trzy 1.

Mówić wielkim głosem zob. wielki 1.

Mówić własnym głosem zob. głos 7.

Mówić w próżnię zob. próżnia 1.

Mówić zagadkami zob. zagadka 2.

Mówić z innego tonu zob. ton 3.

Mówić z kimś wspólnym, tym samym językiem zob. język 9.

Mów jak człowiek (jak ludzie) zob. człowiek 14.

Nie mówić na wiatr zob. wiatr 5.

Nie trzeba komuś mówić (czegoś) dwa razy zob. trzeba 3.

Różnie o kimś mówić zob. różnie.

Szkoda mówić zob. szkoda.

(Tam,) gdzie diabeł mówi dobranoc zob. diabeł 11.